Vấn đề đổi mới phương pháp giảng dạy tại các Trường Chính trị tỉnh- nhìn từ thực tiễn

Trong bối cảnh toàn cầu hoá, cạnh tranh kinh tế ngày càng gay gắt, quá trình hội nhập văn hoá ngày càng sâu rộng; sự đối mặt với những vấn đề toàn cầu, sự thay đổi môi trường sống và đòi hỏi phát triển bền vững; sự phát triển nhanh chóng của khoa học kỹ thuật, công nghệ thông tin ... yêu cầu phải cập nhật liên tục hàng ngày, hàng giờ, đang đặt ra cho các trường Chính trị nhiệm vụ đào tạo nguồn nhân lực có kỹ năng nghề nghiệp, văn hoá, đạo đức, trách nhiệm với cộng đồng – xã hội, để làm chủ quá trình phát triển, đưa đất nước vững bước đi lên. Bởi các trường Chính trị có chức năng tổ chức đào tạo, bồi dưỡng cán bộ lãnh đạo, quản lý của hệ thống chính trị cấp cơ sở, cán bộ, công chức, viên chức ở địa phương về lý luận chính trị - hành chính; đường lối, các nghị quyết, chỉ thị của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước; kiến thức và chuyên môn, nghiệp vụ về công tác xây dựng Đảng, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị – xã hội; kiến thức về pháp luật và quản lý nhà nước và một số lĩnh vực khác.

          Để đáp ứng yêu cầu cung cấp nguồn nhân lực có đủ khả năng phục vụ cho xã hội phát triển trong tương lai, việc đổi mới phương pháp giảng dạy là một trong những yêu cầu bức thiết hiện nay của giáo dục nói chung và của hệ thống các trường Chính trị nói riêng. Các trường Chính trị đào tạo ra những con người có nhiều năng lực mới như: tư duy độc lập, tự học và tự cập nhật thường xuyên kiến thức mới, khả năng thích ứng với những thay đổi…  những năng lực giúp con người Việt Nam “đi tắt đón đầu”, rút bớt khoảng cách lạc hậu so với các nước phát triển trong khu vực và trên thế giới, nếu không đổi mới phương pháp dạy học.

          Thời đại chúng ta là thời đại của sự phát triển như vũ bão của khoa học- công nghệ. Các cuộc cách mạng khoa học trên các lĩnh vực: tin học, truyền thông, công nghệ… không chỉ làm thay đổi mọi mặt của đời sống kinh tế - xã hội mà còn có tác động mạnh mẽ đến phương pháp giảng dạy. Dưới ảnh hưởng của các cuộc cách mạng khoa học, nhiều phương tiện kỹ thuật dạy học hiện đại xuất hiện. Việc sử dụng các phương tiện như: Hệ thống nghe nhìn, internet… trong quá trình đào tạo, bồi dưỡng đòi hỏi phải đổi mới cách dạy, cách học ở các trường Chính trị.

          Thực tiễn giảng dạy tại các trường Chính trị cho thấy việc đổi mới phương pháp dạy học thật không dễ dàng vì khối lượng kiến thức lớn mà thời lượng giảng hạn chế. Đối tượng học viên là cán bộ ở cơ sở, đa số vừa đi học vừa đi làm nên ít có thời gian nghiên cứu trước tài liệu ở nhà, lại chưa có thói quen học tập độc lập, chủ động trong việc chiếm lĩnh kiến thức, chưa mạnh dạn trong phát biểu xây dựng bài vì vậy có phần bị động trong quá trình tham gia các hoạt động của phương pháp dạy học tích cực. Trong khi đó, trang thiết bị phục vụ cho áp dụng phương pháp dạy học tích cực chưa đáp ứng được yêu cầu của thực tiễn. Số học viên trong một lớp quá đông cũng là trở ngại cho việc thực hiện phương pháp dạy học tích cực.

          Phương pháp dạy học tích cực là cách thức dạy học theo lối phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của người học, hướng tới việc hoạt động hóa, tích cực hóa hoạt động nhận thức của người học, coi trọng việc nâng cao khả năng cho người học; nêu tình huống, kích thích hứng thú, suy nghĩ và phân xử các ý kiến đối lập của người học, từ đó hệ thống hóa các vấn đề, tổng kết bài giảng, khắc sâu những tri thức cần nắm vững.  Đó là cách thức dạy học theo lối phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của người học nhưng không có nghĩa là vai trò của người thầy sẽ lu mờ. Trái lại để thực sự đóng vai trò là người tổ chức thực hiện, hướng dẫn học viên trong hoạt động học tập yêu cầu người giảng viên không chỉ nắm vững những vấn đề cần trình bày mà còn phải rất năng động nhạy bén và sáng tạo ngay trong giờ giảng, trên cơ sở đó người giảng viên có thể truyền thụ những vấn đề cần thiết cơ bản đến người học một cách tự nhiên, sinh động và hứng thú. Để cho học viên tự tin trong tham gia phát biểu, đối thoại, đòi hỏi giảng viên cần phải tạo cho lớp học một không khí học tập thoải mái thân thiện và không căng thẳng, mà vẫn không mất đi tính nghiêm túc của nó. Đồng thời yêu cầu giảng viên phải biết ứng dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy để đáp ứng yêu cầu phát triển của xã hội. Muốn vậy, các trường Chính trị phải kiên trì tổ chức hướng dẫn giảng viên thực hiện đổi mới phương pháp, chăm lo các điều kiện, phương tiện phục vụ giảng viên đổi mới phương pháp dạy học, tổ chức cho giảng viên cập nhật phương pháp dạy học mới.

          Việc áp dụng các phương pháp giảng dạy mới đòi hỏi phải có những tài liệu dạy-học mới. Những tài liệu này phải khuyến khích không chỉ khả năng nhớ mà cả khả năng hiểu, các kỹ năng thực hành và sáng tạo của người học.  Kết cấu chương trình phải hợp lý sao cho người học phải có quỹ thời gian để đọc và nghiên cứu các tài liệu. Lớp học phải bố trí số lượng học viên vừa phải. Nếu số lượng học viên qúa đông thì khó có thể giảng dạy theo phương pháp mới một cách hiệu quả.

          Việc đổi mới phương pháp dạy học đòi hỏi những điều kiện thích hợp về phương tiện, cơ sở vật chất và tổ chức dạy học, điều kiện về tổ chức, quản lý. Ngoài ra, phương pháp dạy học còn mang tính chủ quan. Mỗi giáo viên với kinh nghiệm riêng của mình cần xác định những phương hướng riêng để cải tiến phương pháp dạy học và kinh nghiệm của cá nhân. Việc đổi mới phương pháp dạy học là một giải pháp quan trọng để nâng cao chất lượng dạy học . Trong đó hoạt động dạy và hoạt động học có tính độc lập tương đối nhưng là hai mặt của một quá trình, người giảng viên truyền đạt kiến thức, kỹ năng và hình thành nhân cách;  học viên làm chủ kiến thức kỹ năng.Tuy nhiên, đổi mới phương pháp dạy học không có nghĩa là gạt bỏ các phương pháp truyền thống mà phải vận dụng một cách có hiệu quả các phương pháp dạy học hiện có theo quan điểm gắn phương pháp truyền thống với phương pháp hiện đại.

Ths. Nguyễn Thị Hiền - GV Khoa xây dựng Đảng